Metoda istraživanja podeljena je u 4 faze. Ovaj tekst objedinjuje fazu 1 – Analiza postojećih objekata i fazu 2 – Dekonstrukcija forme, dok je naredni deo istraživanja rezervisan za preostale dve faze u kojima će se generisati novi objekat i ispitati kvalitet dobijenog produkta i tačnost postavljene hipoteze kroz anketiranje ispitanika.
Etape rada i stvaralački opus Zahe Hadid
Pionirka eksperimentalnih i fluidnih formi ostavila je dubok trag u savremenoj arhitekturi. Stvaralaštvo Zahe Hadid obuhvata kontinuirani razvoj od apstraktnih vizionarskih eksperimenata do realizacije nekih od najprepoznatljivijih građevina savremenog doba. U ranim godinama njen rad je bio snažno inspirisan suprematizmom i avangardnim umetničkim praksama, gde su projekti bili zasnovani na crtežima i slikama koje su fragmentisale prostor u dinamične kompozicije. Arhitektura je tada delovala gotovo kao teorijski manifest, jer su projekti uglavnom ostajali nerealizovani, ali su već tada pokazivali radikalno odstupanje od konvencionalnih formi i otvorili put novim čitanjima prostora.
Sa razvojem digitalnih tehnologija tokom 1990-ih, Zaha prelazi iz oblasti konceptualnog u sferu izvodivog. Parametarsko modelovanje i kompjuterske simulacije omogućile su joj da kompleksne zakrivljene geometrije pretoči u arhitektonske strukture, pa nastaju prvi objekti koji potvrđuju njenu prepoznatljivu estetiku — fluidnu, dinamičnu i gotovo skulpturalnu. Ovaj period označava tranziciju njenog rada iz vizuelnih eksperimenata u realizovana arhitektonska dela.
Zrela faza njenog rada donosi punu afirmaciju tog izraza i globalno priznanje. U ovim delima jasno se očitava njena težnja ka prostornom kontinuitetu i brisanju granica između zida, poda i krova, pri čemu objekti deluju kao da su u pokretu. Karakteristično je i istraživanje novih materijala i naprednih konstrukcijskih sistema, koji omogućavaju ostvarenje formi koje su ranije delovale nemoguće. Ovaj period svedoči o njenoj sposobnosti da spoji umetnost, inženjerstvo i tehnologiju u jedinstven arhitektonski izraz koji je istovremeno avangardan i funkcionalan.
Za potrebe istraživanja odabrani su projekti iz zrele faze stvaralačkog opusa, gde je pristup projektovanju uveliko određen i prepoznatljiv.
1. Heydar Aliyev Center
Fotografija 1: Heydar Aliyev Center, Baku, 2007-2012
Koncept objekta
Koncept Heydar Aliyev centra zasniva se na stvaranju kontinuirane veze između urbanog prostora i objekta. Fluidna forma uvodi posetioce u arhitektonski pejzaž sa višestrukom funkcijom: dočekivanje, usmeravanje i povezivanje prostora. Na ovaj način zgrada briše granice između objekta i urbanog pejzaža, između fasade i trga, figure i pozadine, unutrašnjosti i eksterijera.
Tok linija i fluidnost formi su inspirisani istorijskom islamskom arhitekturom regiona, gde kolone, ornamentalni i kaligrafski motivi prirodno teku i stvaraju ne-hijerarhijski prostor. Ideja nije imitacija prošlosti, već savremena reinterpretacija kontinuiranih i povezanih površina. Topografske karakteristike terena su iskorišćene da se stvore alternativne putanje između trga, zgrade i podzemnog parkinga, što oblikovanju daje dodatnu dinamiku.
Geometrija objekta
Geometrija i struktura jasno upućuju da je površina zgrade konceptualno tretirana kao kontinuum. Strukturni elementi se uklapaju u obod zgrade, a fasadno platno je podeljeno na panele čiji raspored i spojevi prate tok linija i naglašavaju dinamiku, transformaciju i fluidnost forme.
Istraživački deo – dekonstrukcija forme
U okviru istraživanja su ispitivani tok linija, prostorni kontinuitet i zakrivljenost površina kako bi se identifikovali principi formiranja složenih struktura. Ispitivanjem u Rhino programu je utvrđeno da je najefikasnije koristiti izvodnice u dva pravca za modelovanje dvostruko zakrivljenih površina. Ceo postupak pojednostavljen je tako da se sastoji isključivo od izvodnica (curves) u dva pravca koje su povezane samo alatkom Curve Network.
2. London Aquatics Centre
Fotografija 2: London Aquatics Centar, London, 2005-2011
Koncept objekta
Koncept London Aquatics Centra inspirisan je fluidnom geometrijom vode u pokretu, stvarajući prostorne odnose i okruženje u harmoniji sa rečnim pejzažom Olimpijskog parka. Krov, talasasto podignut sa tla, obavija bazene i povezuje ih u jedinstvenu formu, pri čemu njegova fluidna linija definiše volumen plivačkog i skakačkog bazena. Upotrebom geometrije sa dvostrukom zakrivljenošću kreirana je struktura parabolskih lukova koja oblikuje jedinstveni karakter krova, dok projekcija krova preko ulaza sa mosta naglašava prisustvo objekta u odnosu na okolni pejzaž.
Geometrija objekta
Primenjeni princip jasno pokazuje kako tok linija i fluidne površine mogu biti primenjeni u projektovanju: osnovni oblik i volumeni izvode se iz prirodne dinamike vode, dok se precizna geometrija dvostruke zakrivljenosti koristi za strukturiranje površina i definisanje vizualnog kontinuiteta. Takav pristup može poslužiti kao osnova za algoritamsko generisanje novih površina i objekata u sličnom maniru.
Istraživački deo – dekonstrukcija forme
Na osnovu ovog principa, u konceptualnom modelovanju, razvijena je pojednostavljena metoda u kojoj su dvostruko zakrivljene površine generisane isključivo pomoću izvodnica u dva pravca, primenom alatke Curve Network u Rhino programu.
3. Beijing Daxing International Airport
Fotografija 3: Daxing International Airport, Peking, 2014-2019
Izvor: https://www.cntraveler.com/story/inside-beijing-daxing-international-airport
Koncept objekta
Koncept globalne konfiguracije objekta zasnovan je na optimizaciji funkcionalnih tokova: maksimalan broj kontaktnih tačaka je postignut uz minimalnu udaljenost hodanja od ulaza i prilikom transfera. Ova logika toka aktivnosti direktno definiše formu objekta, čineći je razumljivom kako spolja, tako i iznutra, dok jasna orijentacija i jednostavna navigacija predstavljaju ključne elemente dizajna.
Struktura se sastoji od šest velikih svodova koji podsećaju na latice, a funkcionišu kao efikasne ljuske i podržavaju stakleni krov, istovremeno pružajući vizuelne i funkcionalne markere za orijentaciju unutar prostora.
Geometrija objekta
Tok linija i prostorne veze su oblikovane parametarski i digitalno: početna kompleksna forma je oblikovana u Maya softveru, zatim precizno definisana i strukturno optimizovana u Rhino i Grasshopper-u, a kasnije je korišćen Catia i Revit za dalju finalizaciju. Ovakav pristup, podržan vlastitim algoritmima, omogućava kontinuitet između softverskih platformi i dodatno unapređuje geometrijske mogućnosti, što jasno pokazuje kako se principi toka linija, prostorne fluidnosti i funkcionalne logike mogu direktno primeniti u algoritamskom kreiranju kompleksnih arhitektonskih formi.
Istraživački deo – dekonstrukcija forme
I na ovom objektu je primenjena ista metoda modelovanja preko krivih u dva pravca, korišćenjem alatke Curve Network u Rhino programu, što je omogućilo pojednostavljeno, ali precizno generisanje dvostruko zakrivljenih površina. Ovaj pristup je omogućio prenošenje principa toka linija i prostorne fluidnosti iz originalnog dizajna u pojednostavljenu i kontrolisanu formu, prilagođenu konceptualnom modelovanju.
